De 5D-methode van Appreciative Inquiry

Op een waarderende manier omgaan met veranderingen zit vooral in het toepassen van de vijf principes van Appreciative Inquiry. Als je de theorie omarmt komt elk veranderproces in een ander daglicht te staan. Appreciative Inquiry, ookwel 'Waarderend onderzoek' is echter vooral bekend geworden met een praktische methode. In dit model wordt aan de hand van vijf fases een verandering gefaciliteerd.

Dit kan een verandering zijn voor één persoon, voor een team of voor een hele organisatie. De methode met de vijf fases is een toepassing maar vele andere toepassingen zijn denkbaar als je je de theorie eigen hebt gemaakt.

De vijf fases van het model zijn: (tussen haakjes staan de woorden die in de Nederlandse vertaling vaak gebruikt worden)

1. Define (verwoorden)
2. Discover (verwonderen)
3. Dream (verbeelden)
4. Design (vormgeven)
5. Deliver (verwezenlijken)

1. Define – Definieer het kernthema

In de eerste stap definieer je het kernthema waarmee je aan de slag gaat. Het kernthema is richtinggevend en wijst dus ook al naar wat je wilt realiseren. Kortweg beschrijft het Positieve Kernthema in één zin de kern van wat iemand wil realiseren, geformuleerd in positieve en bevestigende woorden. 

Vaak zul je uitkomen op een kernthema in de trant van “Wij willen vaker succesvol zijn met …”, of “Wij willen onze kracht inzetten om ….”. Gebruik je creativiteit bij het formuleren van een kernthema: hoe inspirerender, hoe beter.

2. Discover – Vertel over wat goed gaat

In de tweede stap blik je terug op het verleden. In plaats van te vragen naar wat er niet goed ging, ga je hier op zoek naar de positieve afwijkingen van wat normaal is. In elke organisatie gaan dingen goed, kleine dingen misschien, maar ze zijn er altijd. Het zijn lichtpuntjes van succes die als “lichtend” voorbeeld kunnen dienen. 

In de Discoverfase is vooral het succesVERHAAL belangrijk, want meer nog dan feiten kleuren verhalen onze ervaring. Het delen van successen maakt vaa veel positieve energie vrij die latent aanwezig was. Belangrijk is om in het interview steeds te zoeken naar de persoonlijke betrokkenheid én verantwoordelijkheid van de verteller bij het succes. Het inzicht dat iedereen invloed heeft op het succes van het geheel, maakt ook dat je verantwoordelijk bent voor dat succes. Dat gevoel van verantwoordelijkheid én van de mogelijkheid tot beïnvloeden is een wezenlijke voorwaarde voor actie in de laatste fase.

3. Dream – Verbeeld de gewenste toekomst

Waar in de Discoverfase terug werd gekeken naar wat er goed ging, blik je in de Dreamfase vooruit: waar zou je in de toekomst meer van willen zien? Welke lichtpuntjes uit het verleden zijn het waard om na te streven voor de toekomst? Daarbij geldt dat hoe concreter het beeld, hoe meer mensen zich erdoor aangesproken voelen. Kijk de speech van Martin Luther King maar eens terug op Youtube: één van de dingen die zijn verhaal zo aansprekend maken is dat hij een heel concreet beeld schetst van zijn droom. (link)

Het woord “verbeelding” kan hierbij misschien wat misleidend zijn omdat het hier niet gaat om vage of onrealistische wensbeelden. Als het goed is, bouwt de verbeelding voort op de verhalen die in de Discover fase naar voren zijn gekomen. Daarmee is de verbeelding per definitie ‘geworteld’ in de realiteit!

Train jezelf ook in Appreciative Inquiry. Lees hier meer over ons aanbod aan trainingen en open workshops

4. Design – Wat maakt het mogelijk?

In de Designfase onderzoek je samen hoe je de succesfactoren uit het verleden kan inzetten om het succes váker mogelijk maken. Verrassend vaak zijn het daarbij kleine factoren die een grote rol spelen! Uiteindelijk is Appreciative Inquiry erop gericht om mensen te helpen in beweging te komen zodat zij en de organisatie als geheel vaker succesvol zijn. In feite gaat het dus vooral om de vraag: hoe kan jij bijdragen aan toekomstig succes? Iedereen heeft immers invloed op dat succes (denk aan het poëtisch principe).

De Designfase is een wat meer technische fase omdat je nu samen heel scherp analyseert en strategisch nadenkt over alle factoren die van invloed zijn. Ook nu is het weer belangrijk om realistisch te blijven: goed communiceren is makkelijker gezegd dan gedaan. Dus is de vraag waarom je deze keer wél goed zal communiceren? Wat is daarvoor nodig, en waarom zou dat allemaal deze keer wel voorhanden zijn? En als het niet voorhanden is, hoe organiseer je het dan?

5. Deliver – Drijf op de energie

In de laatste fase komen de eindjes samen: er is onderzocht waar iemand meer van wil zien, wat dat mogelijk maakt en welke rol hij of zij daar zelf in kan spelen. In deze fase stroomt de energie en gaan mensen aan de slag om hun bijdrage te leveren aan het gewenste toekomstbeeld. Ruimte geven aan de individuele betrokkenheid heeft iets van het laten ‘bloeien van duizend bloemen’. Dat dit niet alle kanten op gaat is geborgd in de eerste fase waarin de onderzoeksvraag is gedefinieerd. Het kader borgt dat gewerkt wordt naar een doel dat gewenst is in de hele organisatie, op vele niveaus.

Overigens beginnen de implementatie en het veranderproces niet pas in deze fase. Het waarderende onderzoek ontsluit al vanaf de eerste fase constructieve energie en het is niet ongebruikelijk dat deelnemers in fase 2 of 3 al ‘aan de gang’ willen omdat hen dan al helder is wat er gedaan moet worden om een stap verder te komen.

---

Tot slot
​Deze vijf fases lijken tamelijk gestructureerd toegepast te moeten worden. Maar ook in een micro context op het werk, met vrienden en thuis kan je waarderend onderzoeken. Hoe reageer je bijvoorbeeld als je collega bij de koffieautomaat klaagt over zijn baas? Hoe steek jij je functioneringsgesprek in en wat voor onderwerpen snijd je aan ’s avonds tijdens het avondeten?

Leer nu ook zelf werken met Appreciative Inquiry

Iedereen kan werken met Appreciative Inquiry. In onze trainingen en workshops leer je hoe je succesvol kan werken aan verandering en positieve samenwerking. Lees meer over ons aanbod aan trainingen en open workshops .

Deelnemers tijdens training Appreciative Inquiry