Het afgelopen jaar heb ik als adviseur en projectleider een vernieuwingsproces vormgegeven en begeleid bij een Jeugdzorgorganisatie in het midden van het land. Dat was een leerzaam en enerverend jaar. Leerzaam, omdat ik mij daarvoor heb mogen verdiepen in de JeugdzorgPlus. En enerverend, omdat hierover in de media veel wordt geschreven met de nodige maatschappelijke discussies, waarmee aanverwante dynamiek ontstaat in de organisatie.

De context en de vraag: JeugdzorgPlus
De vernieuwing gaat over de uitvoering van een zeer gespecialiseerde vorm van jeugdzorg, namelijk de JeugdzorgPlus, voor de zwaarste en meest complexe problematiek bij jongeren. Deze specialisatie wordt bij deze organisatie op drie verschillende locaties uitgevoerd, in drie verschillende regio’s en in een gefuseerde organisatie. Er was al een eerder opgesteld toekomstscenario, de vraag was hoe dit verder vorm te geven. Na een eerste ronde van verkennende gesprekken met de verschillende betrokkenen van de locaties, heb ik een schets gemaakt van de aanpak en dit met directie besproken. Daarbij heb ik uitgangspunten uit Waarderend Onderzoeken gebruikt (ook wel bekend als Appreciative Inquiry), door verandering en vernieuwing vorm te geven als een gezamenlijk onderzoekend proces, met als basis de kracht van de organisatie.

De aanpak: met elementen uit waarderend onderzoeken
We hebben een kernteam samengesteld met vertegenwoordigers uit de verschillende regio/locaties en verschillende disciplines. Met elkaar hebben we succesrijke voorbeelden onderzocht, zowel intern als extern, en wat daarbij de succesfactoren waren. Opvallend was hoeveel goede voorbeelden van vernieuwing intern al gevonden konden worden, terwijl dit organisatiebreed onbekend was, laat staan richting de buitenwereld.

Met het kernteam hebben we op basis van de succesrijke voorbeelden, de algemene visie van de organisatie en de ontwikkelingen in de maatschappij een gezamenlijke visie opgesteld hoe ze JeugdzorgPlus willen vorm geven. Hierdoor ontstond meer eenheid in het denken over de gewenste uitvoering. Om de visie te toetsen en de voorbeelden aan te laten vullen hebben we een bijeenkomst georganiseerd, waarbij alle collega’s, betrokken bij deze specialisatie, uitgenodigd waren om hierover mee te denken. Hierbij zijn ook extern betrokkenen gevraagd, wat zorgde voor een verfrissende invalshoeken. Ook hebben we input gevraagd aan ervaringsdeskundigen. Vervolgens hebben we een aantal pilots gekozen om de vernieuwing vorm te geven en te experimenteren.

Pilots om te experimenteren
Na akkoord door de directie worden de pilots nu verder uitgewerkt in de verschillende regio’s tot projecten, waarbij uiteraard samenwerking met gemeentes en ketenpartners wordt gezocht. Mijn rol verschilt per pilot/project: soms ben ik de “projectleider”, soms ben ik meer de facilitator van het proces. Daarnaast bewaak ik het overzicht en communiceer over de voortgang. Het is mooi om te zien hoe enthousiast mensen worden om concreet aan de slag te gaan met uitwerken van de ideeën en stappen te zetten. Ook de gesprekken aan gaan met ketenpartners en gemeentes geeft vaak weer nieuwe invalshoeken. Binnenkort hopen we ''live" te gaan met het eerste project.

Heb jij zelf te maken met vernieuwing in de Jeugdzorg(Plus) en samenwerking met gemeentes en ketenpartners en vind je het leuk om hierover van gedachten te wisselen onder het genot van een cappuccino of thee? je kunt me bereiken via 06-40295714 of [email protected].
​Anita Jansen

Eén van de uitgangspunten van Waarderend onderzoek is dat de keuze van je woorden effect heeft op je gedachten. Met woorden creëren we als het ware met elkaar de wereld waarin we leven. Ergens naar vragen geeft een bepaalde focus: op dat moment focus je op het onderwerp van de vraag. Daar gaat je tijd en energie naar toe. Met andere woorden: Je focus bepaalt waar je je mee bezig houdt. Vraag naar problemen en negatieve ervaringen, en je gesprek zal gaan over de minder leuke zaken. Vraag naar successen en positieve ervaringen, en je hebt een heel ander gesprek.
 
Probeer het maar eens uit. Het mooie is: als mensen vertellen over iets leuks wat ze hebben gedaan of meegemaakt, zie je het enthousiasme op hun gezichten en soms voel je zelfs de energie stromen.
 
Dat wil niet zeggen dat het negatieve genegeerd moet worden: afwezigheid van ‘iets leuks´ kan ook een goede aanleiding zijn om in gesprek te gaan. Maar, als je even doorvraagt (bijvoorbeeld na het verhaal over wat niet goed ging) of er dan helemaal niets leuks was of goed ging, komt er vaak toch wel iets. En als je daarop doorvraagt (met de simpele woorden als “vertel eens meer ..?”), komen er vaak toch mooie en waardevolle momenten naar boven. Waarmee de ander toch weer een wat positiever gevoel kan krijgen en de wereld weer een beetje mooier is geworden!
 
Wil je meer weten over toepassing van Waarderend onderzoek/Appreciatieve Inquiry? lees dan onze blogs of neem contact met ons op voor een verkennend gesprek of een coachingsgesprek. 

"En, hoe was jouw dag vandaag?” Hoe vaak stellen we niet deze vraag tijdens het gezamenlijk avondeten? En wat voor reactie krijg je meestal? Bij mijn kinderen leverde het vaak een reactie op van “Mwah, gewoon….” En verder kwam er niet zoveel uit. Tot ik een aantal jaren geleden mijn eerste training Appreciative Inquiry had gevolgd en ik een ander soort vragen ging stellen…, namelijk: “Wat is het leukste dat je vandaag hebt meegemaakt?”  Sindsdien is deze vraag vaste prik bij ons. En hebben we een ander soort gesprek aan tafel! De kinderen (nu zes en tien jaar oud) kunnen vaak niet wachten om hun leuke momenten te delen en we moeten soms scheidsrechteren over de tijd! Als je er goed over nadenkt is het ook niet heel raar: “Hoe was het vandaag?” is eigenlijk een hele moeilijke vraag: probeer maar eens even de hele dag samen te vatten op zo’n moment! “Wat is het leukste dat je hebt meegemaakt?” is eigenlijk een hulpvraag die focus geeft en het makkelijker maakt. Het grappige vind ik zelf, dat ik op sommige dagen even heel hard moet nadenken: ´heb ik vandaag wel iets leuks meegemaakt, wat zou er onder die noemer kunnen vallen?' Daarmee is het tevens een korte reflectie van de dag, en helpt het om dankbaar te zijn voor die mooie momenten die er toch geweest waren. En dat helpt ons weer om ons gelukkiger te voelen volgens  Martin Seligman, één van de grondleggers van de positieve psychologie! 

Wil je meer weten over toepassing van Waarderend Onderzoek/Appreciative Inquiry? Klik hier om verder te lezen op onze website. Of neem contact met ons op voor een verkennend gesprek of een coachingsgesprek. Of schrijf je in voor één van onze trainingen waar je meer leert over de theorie en de toepassing.