Transformatief onderzoek bij organisatieverandering

Geconfronteerd met een veranderopgave in een organisatie of team starten veel consultants met het doen van een onderzoek. Dat lijkt een logische aanpak en zo hebben we het allemaal geleerd op Hogeschool of Universiteit. Maar het ene onderzoek is het andere niet… In een rapport dat ik recent in handen kreeg werd heel helder onderscheid gemaakt in vier stijlen van onderzoek waarmee een opmerkelijk patroon wordt blootgelegd.

Ik kreeg het rapport van een docent bij een hogeschool en zij vertelde hoe zij zelf geraakt was door de stijlen van onderzoek. Ze zei dat de stijl van onderzoek die past op universiteiten normbepalend is voor het onderzoek dat op het HBO wordt gedaan. De doelstellingen op de universiteit en het HBO zijn echter zeker niet persé hetzelfde en dit geldt eigenlijk ook vaak in de praktijk van organisatieontwikkeling waar de meeste consultants bij betrokken zijn.

Op de universiteit ligt de focus van het doen van onderzoek op het begrijpen van patronen en verbanden. Dat wordt gedaan door het toetsen van hypothesen. Op het HBO, en ook in de praktijk van organisatieontwikkeling is er vaak een andere focus. In deze praktijken gaat de interesse niet zozeer uit naar het begrijpen van de werkelijkheid, maar veel meer naar het beïnvloeden van de werkelijkheid. Nu blijkt dat het doen van onderzoek, het stellen van vragen en hierover rapporteren, in de praktijk ook een effect heeft op het gedrag van mensen. Mensen gaan bijvoorbeeld nadenken over zaken waar ze daarvoor nog niet zo over nadachten, mensen gaan zich meer of minder sociaal wenselijk gedragen als ze weten dat ze bekeken worden en door de uitwisseling van de uitkomsten van onderzoek leren mensen elkaars standpunten beter kennen. Dit alles betekent dat het doen van onderzoek dus óók een manier is om de werkelijkheid te beïnvloeden.

Van dit inzicht dat onderzoek een interventie kan zijn, maken sommige consultants gebruik door hun onderzoek in te zetten als strategisch instrument in verander en ontwikkeltrajecten. Waarderend onderzoek is een voorbeeld van zo’n aanpak, ook wel een transformatiefonderzoek genoemd.

Meer over de verschillen in onderzoeksstijlen vind je in dit rapport en toegelicht met het kwadrantenmodel van Ann van der Auweraert.​

Zie deze link voor het  rapport met de hele uitleg: 
https://lic.avans.nl/binaries/content/assets/iavans/service.lic/publicaties/passend-onderzoek-interne-publicatie-avans-hogeschool.pdf

Het kwadrantenmodel