Dromen over 2015: Appreciative Inquiry aan het begin van het jaar

2015 is nu echt begonnen. Zijn de goede voornemens gemaakt en staat de koers vast, of kunnen dromen zich blijven ontwikkelen? Bij de methode van Appreciative Inquiry kennen we de 'Dreamfase'. In de dreamfase probeer je je een voorstelling te maken van de best mogelijke toekomst geïnspireerd door je beste ervaringen. In deze column vertel ik hoe ik persoonlijk met deze fase omga aan het begin van het nieuwe jaar.

Dromen over de toekomst raakt de kern van Appreciative Inquiry. Hoe mooier en concreter je wensbeelden zijn, hoe meer je gemotiveerd raakt om je er echt voor in te zetten. Maar niet alleen motiveren wensbeelden, ze helpen je ook om de kansen te herkennen om je wensen werkelijkheid te maken. Immers, als je niet weet wat je zoekt, zul je het ook nooit herkennen als je het vind.

Het komende jaar zal zich ergens tussen een topjaar en een rampjaar ontwikkelen. Maar er ervan uitgaand dat we niet onze beide benen breken, is de kans dat het echt verschrikkelijk wordt niet heel groot. Evenmin is de kans heel goot dat we de loterij winnen en dat het jaar helemaal over de top fantastisch wordt. Realistischer is dat het komend jaar zich zal ontwikkelen tussen “snel vergeten” en “verrassend goed!”. In het waarderend onderzoeken zijn we op zoek naar hoe dat “verrassend goed” eruit ziet (de blauwe cirkel in het plaatje). In dit onderzoek wordt vaak gebruik gemaakt van de “toekomstvraag”: beeld je in dat het december 2015 is en dat je heel tevreden terugkijkt op het jaar dat achter je ligt. De vragen die je dan jezelf of anderen kan stellen zijn: “stel dat het verrassend goed is gegaan, wat gebeurde er, wat deed jij en welk effect had dat?”

Tussen ambitie en realisme
In de droomfase zoek ik het spanningsveld op dat zit tussen ambitie en realisme. We verliezen onze dromen snel in een overdaad aan realisme en “haalbaarheidsdenken”. Maar haalbaarheid is zelden de grootste motor achter realisatie! Met haalbaarheid als vertrekpunt waren we nooit begonnen aan het bouwen van vliegtuigen en hadden we die leuke vrouw nooit op een eerste date gevraagd. Ambities drijven ons veel meer tot actie: waar een wil is ontstaat een weg. Dat is de reden dat je in deze fase op zoek gaat naar het “verrassend” goede: waarmee zou je jezelf en je omgeving echt verrassen?

Tegelijk moeten we ons ook niet teveel verliezen in onze ambities. Ook ambities kunnen misleidend zijn! Daarom twee opmerkingen. Ten eerste is het natuurlijk leuk om te fantaseren over wat je het aller liefste zou willen realiseren, maar ik ben zelf wat teruggekomen van het brainstormen zonder beperkingen. In onze fantasie kunnen we van alles verzinnen wat mooi zou zijn voor de toekomst, maar mijn wensen blijven dan zo ver buiten mijn bereik dat ik minder wordt aangezet tot actie. Ik merk dat wanneer ik in verbinding blijf met mijn realiteit en mijn droombeeld zowel ambitieus áls realistisch is, dit meer confronterend is en meer aanzet tot actie; het succes is immers binnen handbereik!*

Ten tweede suggereren grote ambities snel dat de huidige realiteit niet voldoende is, dat we iets tekort komen**. Echter, het mooie aan Appreciative Inquiry vind ik nu juist dat we tijdens de terugblik in de Discovery fase ontdekken dat het mooie en goede al aanwezig is! Misschien is het nog klein, maar het feit dat het er al is, betekent dat succes geen fantasie is, maar realiteit! We hoeven dus niet te fantaseren over dingen die er nog niet zijn, maar mogen kracht vinden in wat we al hebben en al kunnen. Letterlijk stel je jezelf in de Dreamfase voor dat de piekervaringen uit het vorige jaar in 2015 vaker voorkomen of groter worden. 

Door je eigen piekervaringen te nemen als vertrekpunt voor de droom waarborg je dat je niet zomaar aan het hemelfietsen bent, maar blijf je in verbinding met de realiteit!

Voorbeeldvragen
Ten slotte enkele voorbeeldvragen waarmee je zelf het spanningsveld tussen ambitie en realisme op kan zoeken:
-          Wat waren topervaringen in 2014 en wat hoop je daarvan in 2015 weer en nog meer mee te maken?
-          Wanneer was je echt blij met je baan? Stel dat je in 2015 vaker echt blij bent met je baan, met welke werkzaamheden ga je dan door en waar ben je mee gestopt?
-          Wat waren de mooiste liefdes momenten in je relatie? Stel dat je die liefde dit jaar vaker ervaart, hoe ga je dan met je partner om?
-          Wanneer zat jij in je kracht binnen het team? Stel dat de samenwerking in je team eind 2015 significant verbeterd is, welke rol heb jij als leidinggevende of teamlid dan binnen die nieuwe dynamiek?


In een volgende column zal ik schrijven over hoe je aan de slag kan met de Designfase. In deze vierde fase ontwerp je de acties die jij kan uitvoeren om je gewenste toekomst mogelijk te maken.


* Mocht jij wel gelukkig worden van de echt vrije brainstorm over wensen en ambities, laat je dan natuurlijk niet door mij tegenhouden, misschien heeft het ook met persoonlijke stijl te maken.

** Het kan natuurlijk dat je wel iets mist, of op zoek bent naar iets echt nieuws. In dat geval is Waarderend onderzoek als aanpak volgens mij niet meer de meest efficiënte route. Dan kan je beter vragen en technieken gebruiken die een net iets ander accent leggen. Bijvoorbeeld een vrije brainstorm, zelfonderzoek of experimenteren om nieuwe ervaringen op te doen.

---